Çölyak hastalığının birçok farklı belirtisi olabilir. Sizinki başkasınınkinden farklı olabilir. Herhangi bir semptomunuz bile olmayabilir. Çölyak hastalığının semptomları kişiden kişiye değişir ve çok hafiften şiddetliye kadar değişebilir.
Bu, durumu hastalar için çok sinir bozucu hale getirir çünkü tam olarak belirlemek zor olabilir. Örneğin, gerçekten çölyak hastalığından muzdarip olan bazı insanlar, irritabl bağırsak sendromu veya belki de buğday intoleransı olduğu izlenimi altında olabilir.
Bu nedenle, tıbbi bir teşhis konulana kadar açık fikirli olmak çok önemlidir.
Gluten yemenin belirtileri arasında ishal, mide ağrıları ve uyuşukluk bulunur. Reaksiyon alerjik reaksiyonla aynı değildir ve anafilaktik şoka neden olmaz. Semptomlar birkaç saatten birkaç güne kadar sürebilir.
Çölyak hastalığı ‘çoklu sistem’ bozukluğu olarak bilinir – semptomlar vücudun herhangi bir bölgesini etkileyebilir. Semptomlar tip ve şiddet açısından bireyler arasında farklılık gösterir.
Çölyak hastalığının belirtileri nelerdir?
- Şiddetli veya ara sıra ishal, aşırı rüzgar ve/veya kabızlık
- Kalıcı veya açıklanamayan mide bulantısı ve kusma
- Tekrarlayan mide ağrısı, kramp veya şişkinlik
- Demir, B12 vitamini veya folik asit eksikliğinin herhangi bir kombinasyonu
- Anemi
- Yorgunluk
- Ani veya beklenmedik kilo kaybı (ancak her durumda değil)
- Ağız ülseri
- Deri döküntüsü (dermatit herpetiformis)
- Diş minesi sorunları
- Karaciğer anormallikleri
- Açıklanamayan subfertilite
- Tekrarlanan düşükler
- Ataksi (koordinasyon kaybı, zayıf denge) ve periferik nöropati (ellerde ve ayaklarda uyuşma ve karıncalanma) gibi nörolojik (sinir) problemler
Çocuklarda çölyak hastalığı belirtileri:
- Kronik ishal veya kabızlık
- Karın ağrısı
- Kusma
- Şişkinlik ve gaz
- Tükenmişlik
- Hasarlı veya rengi bozulmuş diş minesi
- Deri döküntüleri (dermatit herpetiformis olarak bilinir)
- Sinirlilik
- Demir eksikliği anemisi
- İştah azalması
- Gecikmiş büyüme veya ergenlik
- İnce kemikler/sık kırıklar
- Başarısızlık
- Kısa boy
Sınavlar ve Testler
Aşağıdaki testler yapılabilir:
- Kemik yoğunluğu
- Kolesterol (düşük olabilir)
- Tam kan sayımı (CBC – anemi testi)
- Kapsamlı metabolik panel
- Folat seviyesi (serum)
- Demir seviyesi (serum)
- Ferritin seviyesi
- Protrombin zamanı
- B12 vitamini seviyesi (serum)
- D vitamini seviyesi
Kan testleri, durumu tespit etmeye yardımcı olabilecek antidoku transglutaminaz antikorları (tTGA) veya anti-endomisyal antikorlar (EMA) olarak adlandırılan antikorları tespit edebilir. Sağlık hizmeti sağlayıcısı, çölyak hastalığından şüpheleniliyorsa bu antikor testlerini isteyecektir.
Testler pozitifse, ince bağırsağın (duodenum) ilk kısmından bir doku parçası (biyopsi) örneklemek için genellikle üst endoskopi yapılır. Biyopsi, bağırsağın duodenumdan etkilenen bölümlerinde düzleşme veya villus kaybı gösterebilir.
Çölyak hastalığı için kimin risk altında olabileceğini tespit etmeye yardımcı olmak için kanın genetik testi de yapılabilir. Ortak genetik varyant için negatif test edenlerin çölyak hastalığına sahip olma olasılığı düşüktür.
Tanı ve tedaviden birkaç ay sonra takip biyopsisi veya kan testi istenebilir. Bu testler tedavinin ne kadar iyi çalıştığını değerlendirir. Normal sonuçlar, tedaviye yanıt verdiğiniz anlamına gelir. Bu tanıyı doğrular. Ancak bu, hastalığın tedavi edildiği anlamına gelmez.
Olası komplikasyonlar
Glutensiz diyete dikkatle devam etmelisiniz. Hastalık tedavi edilmediğinde ölümcül komplikasyonlara neden olabilir.
Teşhisi geciktirmek veya diyete uymamak sizi aşağıdakiler gibi ilgili durumlar için riske sokar:
- Otoimmün bozukluklar
- Kemik hastalığı (osteoporoz, kifoskolyoz, kırıklar)
- Bazı bağırsak kanseri türleri
- Düşük kan sayımı (anemi)
- Kısırlık veya tekrarlayan düşük
- Karaciğer hastalığı
Yukarıda sıralanan çölyak hastalığının belirtilerinden anemi, büyümede gecikme ve kilo kaybı yetersiz beslenmenin belirtileridir. Yetersiz beslenme herkes için ciddi bir sorundur, ancak özellikle çocuklar için uygun şekilde gelişmek için yeterli beslenmeye ihtiyaçları vardır. Çocukluk gelişimi sırasında gelişme başarısızlığı , çölyak hastalığının yaygın bir göstergesidir.
Çölyak hastalığının belirtileri her yaşta ortaya çıkabilir. Çocuklarda semptomlar 6 aylıktan itibaren ortaya çıkabilir. Sinirlilik çocuklarda sık görülen bir semptomdur.
Bu semptomlar ortaya çıktığında, çocuğun ince bağırsağında geri dönüşümlü bir miktar hasar meydana gelmiştir. Çocuğunuzun çölyak hastalığı olabileceğini düşünüyorsanız, hemen çocuk doktorunuza başvurun. Çölyak hastalığı için tarama testleri isteyebilir veya çocuğunuzu bir pediatrik gastroenteroloğa yönlendirebilir.
Çölyak hastalığı olan birçok insanda hiçbir belirti görülmez.
Malabsorpsiyon belirtileri ve semptomları ile kendini gösteren klasik çölyak hastalığı. İshal, steatore, kilo kaybı veya büyüme geriliği gereklidir. Klasik çölyak hastalığı örnekleri, ishal ve kilo kaybı olan hastalar ve aynı zamanda kilo kaybı ve anemisi olan hastalardır.
Klasik olmayan çölyak hastalığı olanlar , malabsorpsiyon belirti ve semptomları olmadan ortaya çıkarlar. Klasik olmayan çölyak hastalığında hasta malabsorbsiyondan muzdarip değildir (örneğin, kabızlık ve karın ağrısı olan ancak malabsorbsiyonu olmayan bir hasta). Monosemptomatik hastalığı (ishal veya steatore dışında) olan hastalarda genellikle klasik olmayan çölyak hastalığı vardır.
Ayrıca asemptomatik veya sessiz çölyak hastalığı olarak bilinen, yani çölyak hastalığı olan birinin dışa dönük semptomu olmadığı durumlar da vardır. Neden bazı kişilerde semptomlar görülürken bazılarında görülmediği açık değildir. Bununla birlikte, semptom göstermeyen çölyak hastalığı olan kişiler, kendilerini hasta hissetmeseler bile, glüteni yutarlarsa bağırsaklarında hasar meydana gelir.
Çölyak kastalığı döküntü sorunu
Dermatit herpetiformis olarak da adlandırılan çölyak hastalığı döküntüsü, vücudunuzun glüteni tolere edemediğinin yaygın bir işaretidir. Kaşıntılı cilt ve kabarcıklar şu durumlarda ortaya çıkabilir:
- Kalçalar
- Dirsekler
- Dizler
- Kafa derisi
- Gövde
Diğer belirtiler
Yukarıda açıklanan belirtiler çölyak hastalığı söz konusu olduğunda en genel ve yaygın belirtilerden bazıları olarak kabul edilse de, dikkate alınması gereken yüzlercesi daha vardır. Daha belirsiz ve bilinmeyen semptomlardan bazıları kısa boy, diş çürümesi, aftlar ve hatta kısırlıktır.
Çölyak hastalığı tedavisi
Doğrulanmış bir çölyak hastalığı veya dermatitis herpetiformis tanısı olan tüm çocuklar için glütensiz bir diyet önerilir (yukarıdaki ‘ Tanıyı doğrulama’ bölümüne bakın ). Bu diyet genellikle herhangi bir semptomu iyileştirir, ince bağırsağın iyileşmesini sağlar ve çölyak hastalığının neden olabileceği uzun vadeli sağlık sorunlarını önler.
Çocuk hastalık nedeniyle yetersiz besleniyorsa, bir süre besin takviyelerine de (yüksek kalorili içecekler veya vitaminler) ihtiyaç duyulabilir. Çocuğunuz bu besinleri diyet yoluyla yeterince almıyorsa, demir ve D vitamini takviyesi de önerilebilir.
Çölyak hastalığının tedavisinde deneyimli bir diyetisyenle görüşmek size ve çocuğunuza aşağıdaki konularda yardımcı olabilir:
- Hangi yiyeceklerin güvenli, hangilerinin güvenli olmadığını anlayın.
- Bir gıdanın veya ilacın güvenli olup olmadığını öğrenmek için gıda etiketlerini okuyun
- Glutensiz diyetlerinin beslenme açısından dengeli olduğundan emin olun
- Vitamin ve mineral takviyelerinin (demir gibi) gerekli olup olmadığını belirlemeye yardımcı olun
- Evde, okulda veya yaz kampında güvenli bir glutensiz diyet sağlamak için gerekli ayarlamaları yapın.
- Sosyal durumlarda, tatillerde, dışarıda yemek yemede ve aile seyahatlerinde gezinin
- Bazı gıdalar için glütensiz ikameleri nasıl bulacağınızı bilin
