James Webb Teleskobu 25 Aralık 2021’de fırlatıldı. Eskiyen Hubble Uzay Teleskobu‘nun halefi olarak lanse edilen yeni teleskop, evrenin işleyişine daha iyi bir bakış atmak için Dünya’dan milyonlarca kilometre uzağa fırlatıldı. James Webb Teleskobu, NASA tarafından Avrupa Birliği ve Kanada’nın resmi uzay ajansları ile işbirliği içinde inşa edildi ve fırlatıldı.
JWST‘nin en önemli özelliği, teleskop başlatıldığında birbirine sıkıca katlanmış 18 altıgen parçadan oluşan 21,3 fit (6,5 metre) genişliğindeki birincil aynasıdır. Ayna, şimdiye kadar uzaya yerleştirilmiş en büyük aynadır ve Hubble’ın 7,8 ft (2,4 m) genişliğindeki aynasının yaklaşık üç katı büyüklüğündedir ve JWST’nin daha fazla ışık ve dolayısıyla evren hakkında daha fazla bilgi yakalamasına olanak tanır.
JWST ayrıca Dünya’dan bir milyon mil uzakta oturan Hubble’dan daha uzaktadır. Lagrange Noktası adı verilen ve Dünya ile Ay’ın yerçekimi arasında dengede olduğu bir yerdedir. Hubble, aksine, Dünya‘dan sadece 340 mil yukarıda, Uluslararası Uzay İstasyonu’ndan neredeyse bağırarak uzaklaşıyor.
İlk görüntü Pazartesi günü bir Beyaz Saray brifinginde yayınlandıktan sonra, ABD uzay ajansı, Maryland’deki Goddard Uzay Uçuş Merkezi’nden Salı günü alkışlar ve onay ulumaları arasında daha fazla resim yayınladı.
Resimler, gözlemevinin zamanın şafağına bakma, evrenin derin yapısını araştırma ve güneş sisteminin çok ötesindeki gezegenleri saran atmosferlerin incelenmesine izin verme potansiyeline göz kamaştırıcı bir bakış sunuyor.
NASA‘nın görevdeki kıdemli proje bilimcisi Dr John Mather, “Çok heyecanlandım ve çok rahatladım” dedi. “Bu çok zordu ve çok uzun sürdü. Gerçekten ne kadar zor olduğunu anlatmak imkansız… ama başardık.”
Webb‘in proje yöneticisi Dr Bill Ochs, teleskopun “mükemmel durumda” olduğunu ve bilimsel gereklilikleri karşıladığını veya aştığını söyledi.
Pazartesi günü yayınlanan “derin alan” görüntüsü, Webb’in gökada kümelerinin yerçekimsel kuvvetlerini arkalarındaki çok daha uzak gökadaları büyütmek için kullanma becerisini sergiledi. Yaklaşık 5 milyar ışıkyılı uzaklıktaki SMACS 0723 gökada kümesinin resmi, gökadaları 13 milyar yıldan daha önce oldukları gibi odak haline getirdi.
Galaksilerden birinden gelen ışığın analizi, bu kadar uzak bir galaksi için bir ilk olan kimyasal yapısını ortaya çıkardı. Webb’de operasyon projesi bilimcisi olan Dr Jane Rigby, “Bu galaksileri daha önce hiç görmediğimiz kadar detaylı görüyoruz” dedi.
İkinci görüntüde Webb, yaklaşık 1150 ışıkyılı uzaklıktaki Wasp-96b adlı Jüpiter benzeri sıcak bir gezegenin atmosferinden geçerken yıldız ışığını analiz etti. Bu, gezegenin sıvı suyu barındırmak için çok sıcak olmasına rağmen, su buharının varlığını ortaya çıkardı. Gökbilimciler, koşulların yaşam için olgunlaştığı dünyaları bulma umuduyla daha küçük, kayalık gezegenlerde aynı yaklaşımı kullanacaklar.
Bu teleskopun özlliklerine detaylıca bakalım!
1: En iyi tekeskop!
Yeni teleskop, Hubble Teleskobu’ndan en az 100 kat daha güçlü. Ve altın aynasıyla gökbilimciler, evreni daha önce hiç olmadığı kadar yakından izlemeyi umuyorlar. Uzayı en iyi şekilde görebilmek için kişinin uzayda olması gerekir. Ve Webb’in yapacağı da bu.
Hubble aynasının çapı 7,8 fit iken, James Webb teleskobunun aynasının çapı 21.3 fit olup, Hubble’dan altı kat daha fazla ışık yakalamasına izin veriyor.
2: Kozmosun karanlık çağlarını anlamak
Evrende ilk yıldız ışığı ortaya çıkmadan önce, tüm evren esasen bir tür ilkel gazla kaplıydı ve bu da bu çağın “kozmik karanlık çağlar” olarak adlandırılmasına neden oldu.
Bilim adamları, ilk galaksilerden gelen en erken yıldız ışığının bu kozmik sisi kaldırmaya yardımcı olduğuna inanıyor. Ancak teleskopun yardımıyla bu sis hakkındaki anlayışlarını genişletmeyi umuyorlar.
3: Kızılötesi aydınlatma
Hubble teleskobu görüntüleri çoğunlukla morötesi (görünür) ışıkta toplarken, James Webb çoğunlukla kızılötesinde fotoğraf çekecek ve bu görüntülerdeki nesneler hakkında daha önce hiç olmadığı kadar ayrıntılı bilgi verecek.
Kızılötesi görüntüleme ile, gökbilimciler, ışığın göründüğü gibi gerildiği ve kaybolduğu ve arkalarında kırmızı bir iz bıraktığı “kırmızıya kayma” adı verilen bir süreç sayesinde son derece eski galaksilere göz atabilirler. Kızılötesi ile Webb, şu anda Dünya’dan daha uzağa itilen ve daha kırmızı hale gelen son derece eski galaksileri yakalayabilecek.
4: Teleskop kendini uzaya yerleştirecek
Bilim adamları, 10 milyar dolarlık James Webb Teleskobu’nu inşa ederken karşılaşılan mühendislik zorlukları nedeniyle, teleskopu daha sonra uzayda Dünya’dan çok uzağa yerleştirilecek bir roketin içine katlamanın en iyisi olduğuna karar verdiler.
5: Dünya’dan uzaklık çok büyük
Hubble Dünya’dan sadece 547 kilometre uzaktayken, James Webb Teleskobu Dünya’dan milyonlarca kilometre uzakta olacak – kabaca Dünya ile Ay arasındaki mesafenin dört katı.
Bir şeyler ters giderse, insanlar James Webb’e hizmet edemezlerdi; mühendisler, lansmanından kısa bir süre sonra aynasında bir sorun olduğunu fark ettikten sonra Hubble ile yapabildiler.
Basitçe söylemek gerekirse, James Webb Uzay Teleskobu ya çalışacak ya da çalışmayacaktır. Evrenimizde saklanan tüm sihri görmek için kesinlikle birincisine güveniyoruz.
Teknik özellikleri
- Görev Ömrü 5 yıl (10 yıllık hedef)
- Yörünge L2 (İkinci Güneş-Dünya Lagrange Noktası), Dünya’dan 1.500.000 km
- Güneşlik Boyutları Yaklaşık 22 metre x 12 metre
- Birincil Ayna 6.5 metre çapında açıklık
- Dalgaboyu Kapsama 0,6 ila > 27 mikron
- Kırınım Sınırı 2.0 mikron
- Bir Yıllık Gökyüzü Kapsamı 100%
- Teleskop Çalışma Sıcaklığı ~45 Kelvin (-380˚F)
- Yük Kütlesi Yaklaşık 6.500 kg
- Bilim İlk ışık, galaksilerin bir araya gelmesi, yıldızların doğuşu, gezegen sistemleri ve yaşamın başlangıcı
teknoloji Güneş koruyucu membran malzemesi, yakın kızılötesi ve orta kızılötesi dedektörler, hafif kriyojenik aynalar, mikro deklanşör dizileri, kriyojenik dedektör okuma uygulamasına özel entegre devreler, kriyojenik ısı anahtarları, dalga cephesi algılama ve kontrolü, büyük hassas kriyojenik yapı ve MIRI kriyo soğutucu..
