Diyarbakır 3’üncü İdare Mahkemesi, Bağlar ilçesinde bulunan Kaynartepe Mahallesi’nde belediyenin hayata geçirmeye çalıştığı kentsel dönüşüm projesini ‘kanuna aykırı’ bularak, iptal ettiği öğrenildi.
Bağlar Belediye Başkanı görevindeki Hüseyin Beyoğlu’nun girişimi sonrasında ilçeye bağlı Kaynartepe Mahallesi, 26 Eylül 2020’de Cumhurbaşkanlığı tarafından ‘riskli alan’ ilan edildi. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, bunun üzerine mahalleyi 22 Mart 2021’de ‘Kentsel Dönüşüm Alanı’ olarak ilan etti.
Diyarbakır Şehir Plancıları Odası (ŞPO), projeye karşı çıkarak Diyarbakır 3’üncü İdare Mahkemesi’ne başvurdu. Hem ‘yürütmeyi durdurma’ hem de ‘projenin durdurulması’ talebiyle yapılan başvuruda, 54 dönümlük alanda 375 binanın yer aldığı ve bin 365 hak sahibinin yaşadığ belirtilerek, ‘projenin hayata geçmesi durumunda telafisi güç veya imkânsız zararların oluşacağı’ uyarısına yer verildi.
Başvuruda, “(…) imar planının hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle, planların yoğunluk düşürücü gibi görünse de azalan nüfusa rağmen ilave yoğunluk öngördüğü, planlama çalışması için yürütülen anketin bilimsel araştırma teknikleri gözetilerek hazırlanmadığı, plan kararlarının planlama ilke ve esaslarına, planlama mevzuatına ve aynı zamanda planın kendi amacına aykırı olduğu, plan kararlarının ulaşım sorunlarını ve trafik yoğunluğunu artıracak nitelikte olduğu” planlama alanı için yapılan GZFT Analizinin doğru kurgulanmadığı, gibi gerekçeler sıralandı.
YÜRÜTMEYİ DURDURMA KARARI VERİLDİ!
Mahkeme, “yürütmeyi durdurma” talebini ilk başta karara bağladı. Mahkeme, mahallede uygulanacak kentsel dönüşümün tüm mahalleyi kapsamadığını, parçacıl bir düzenleme olduğunu, bu nedenle riskli alan genelinde görülmesi gereken sosyal ve teknik altyapı alanlarının dağılımını alan bütününde sağlanıp sağlanmadığının kontrolünün mümkün olmadığını belirtti.
ŞPO’nun gerekçelerini haklı bulan mahkeme, nüfus yoğunluğu azaltılmasına rağmen planla öngörülen nüfus yoğunluğunun ihtiyacını karşılayacak sosyal ve teknik altyapı alanlarının sağlanmadığı, özellikle yeşil alan fonksiyonunun yeterli olmadığı tespit etti. Mahkeme, dönüşüm yapılan alandaki yapı dağılımının da herhangi bir kritere göre belirlenmediğini ve rastlantısal olarak dağılım yapıldığı kanaatine vardı.
Mahkeme, projenin “kamu yararına aykırı” olduğuna hükmederek, projenin uygulanması halinde “telafisi güç zararlara sebebiyet verebileceği” kararını verdi..
KARARA RAĞMEN YIKIM
Mahkemenin kararına rağmen Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi, iptal edilen Kentsel Dönüşüm Projesi adı altında tahliye edilen 24 yapı için yıkım ihalesi yaptı. İhalede, “Kentsel Dönüşüm Projesi” kapsamında 4 bin 92 metrekare inşaat alanlı 24 adet yapının “Elle seçici yıkım tekniğine göre” yıkım yapılmasını istedi.
YENİ KARAR VERİLDİ: PROJE İPTAL
Daha önceden “yürütmeyi durdurma” kararı veren İdare Mahkemesi, ŞPO’nun “projenin iptali” istemini de karara bağladı.
Mahkeme, dava konusu işlemlerin iptali kararı aldı. Mahkeme ayrıca, yargılama giderlerinin davalı idarece davacıya ödenmesine de hükmetti.
RAPOR: PROJE İHTİYAÇLARI KARŞILAMIYOR
Alınan kararda, 26 Ocak 2022 tarihli keşfe dair bilirkişi raporunada yer verildi. Raporda, “Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkındaki Kanun kapsamına alınan toplam riskli alanın yaklaşık olarak 150 hektar büyüklüğünde olduğu görülmüştür. Davaya konu planlar ile kentsel dönüşüm bölgesinde planlanan kısmın ise sadece 5.36 hektar büyüklüğünde olduğu, planlanan alanın büyüklüğünün toplam riskli alanın yüzde 5’i dahi olmadığı, bu açıdan değerlendirildiğinde Bağlar Bölgesi Kentsel Dönüşüm Alanında bütüncül bir planlama yaklaşımının sergilenmediği tespit edilmiştir” denildi.
Bütünlüklü bir yaklaşım yerine parçacıl bir düzenleme yapıldığı açıklanan geniş raporda, “mevcut dokuda nüfus yoğunluğu azaltılmasına rağmen planla öngörülen nüfus yoğunluğunun ihtiyacını karşılayacak sosyal ve teknik altyapı alanlarının sağlanmadığı, özellikle Yeşil Alan fonksiyonunun yeterli olmadığı tespit edilmiştir” denildi.
Projenin kamu yararına uygun olmadığı belirtilen geniş raporda, planlar hazırlanırken mahallede yapılan anketin ise “yetersiz” olduğu aktarıldı. Mahkeme, bilirkişi raporunu göz önüne alarak, planın “hukuka aykırı” olduğu sonucuna vardı. Mahkeme ayrıca, 30 gün içerisinde Gaziantep Bölge İdare Mahkemesi’ne istinaf kanun yolunun açık olduğuna da karar verdi.
